لقب‌های امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف

لقب‌های گوناگونی برای امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در ادعیه و زیارات وارد شده است. علاوه بر تکریم و تمجید از امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف با زبان کنایی، القاب نیز بیانگر شخصیت جهانی و ابعاد فراگیر حضرت مهدی علیه السلام بوده، به معرفی آن حضرت می‌پردازند 1. در این بخش به القاب حضرت اشاره خواهد شد.

1. حجت

این لقب را می‌توان در دعایی که در دوران غیبت توصیه شده است، یافت که متن آن چنین است:
اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی؛ 2
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف حجت خداوند متعال در سرتاسر مجموعه هستی است.

 

2. ولی

این لقب به ضمیمه القاب دیگر نیز در دعایی که به مناسبت غیبت توصیه شده، آمده است. در ادعیه آمده است: و امرک ینتظر و انت العالم غیر معلم بالوقت الذی فیه صلاح امر ولیک؛
در ادامه نیز آمده است:
فانه الهادی و المهتدی و القائم المهدی الطاهر التقی النقی الزکی و الرضی المرضی الصابر المجتهد الشکور؛ 3

 

3. خلف صالح

لقب خلف صالح به جهت اصلاح جامعه جهانی در عصر ظهور نوید می‌دهد. در ادعیه چنین آمده است:
و صل علی الخلف الصالح الهادی المهدی؛ 4

 

4. موعود

لقب موعود، تحقق وعده آمدن او را بشارت می‌دهد. در دعای شب نیمه شعبان وارد شده است:
اللّهم بحق لیلتنا و مولودها و حجتک و موعودها؛ 5

 

5. غایب مستور

این لقب در ادامه فرازهای دعای قبلی موجود است و به غیبت حضرت از همه مردم چنین اشاره می‌کند:
… نورک المتألق و ضیاؤک المشرق و العلم النور فی طخیاء الدیجور، الغائب المستور، جل مولده و کرم محتده6
البته در بعضی ادعیه، فقط به لقب «غایب» اشاره شده است7.

 

6. قائم

دربارة این لقب که از القاب مشهور امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف است، ادعیه و زیارات زیادی وجود دارندکه نهضت فراگیر مهدوی را یاد آوری می‌کنند. برای اشاره به این لقب در ادعیه مهدوی آمده است:
اللهم و صلّ علی ولی امرک القائم المومل و العدل المنتظر؛8
اللهم بلغ مولانا الامام الهادی المهدی القائم بامر الله 9.

 

7. منتظر

انتظار حضرت مهدی، پیشینه‌ای طولانی دارد و از دیر زمان، انبیا و اولیا علیهم السلام به امید آمدنش روزگار سپری کرده‌اند. ادعیه و زیارات در بیان این حقیقت به لقب منتظر چنین اشاره می‌کنند:
اللهم وصلّ علی ولی أمرک القائم المومل و العدل المنتظر؛ 10
… و اتقرب الیک بالامام المنتظر المهدی؛ 11

 

8. مهدی

این لقب مشهور در ادعیه و زیارات بسیاری وارد شده است و هدایت گسترده جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را خاطرنشان می‌سازد. این لقب در ضمن ادعیه‌ای که به مناسبت القاب دیگر به آن‌ها اشاره شد، مورد توجه قرار گرفت، به همین جهت فقط به ذکر نشانی آن‌ها اکتفا می‌شود 12.
مرور مسأله مهدویت نشان می‌دهد کارکرد گرایی این آموزه، به جامعه اسلامی اختصاص ندارد و رسالت امام دوازدهم امری فراملیتی است. به منظور اشاره به این مطلب در زیارت امام دوازدهم علیه السلام آمده است:
السلام علی مهدیّ الامم وجامع الکلم؛ 13
تحلیل و بررسی القاب امام دوازدهم حکایت از جهانی بودن این آموزه دارد، به همین روی ادعیه و زیارات در مقام تبیین چهره‌ای کارکردگرا در عرصه جهانی از موعود بر آمده، بر وابستگی نجات و رهایش جامعه از مشکلات به حرکت در سایه موعود تأکید می‌کنند وعامل اصلی نجات بخشی موعودباوران را شخص حقیقی موعود بر می‌شمارند. بنابر این رسالت القاب تاکید بر کارکردگرایی فرا گیر موعود در اندیشه اسلامی است. به نظر می‌آید این اندیشه در مقابل اندیشه منجی گرایان ومدعیان دروغین مقاومت کرده وبیانگر سیر تحول جوامع در آینده جهان به سوی موعودباوری می‌باشند.

• 1. ابو هلال، 1412: ص52 و 345 و 458
• 2. کلینی، 1363: ج1، ص337
• 3. صدوق، 1363: ص512
• 4. طوسی، 1411: ص279
• 5. همان: : ص842
• 6. همان
• 7. مجلسی، 1403: ج99، ص102
• 8. طوسی، 1411: ص580
• 9. ابن مشهدی، 1419:ص664
• 10. طوسی، 1411: ص580
• 11. مجلسی، 1403: ج92، ص338
• 12. صدوق، 1363: ص512
• 13. شهید اول، 1410: ص208